Eluenge kiñeke tañi kishu ülkantu ñi wirin tufa “Día Internacional de la Lengua Materna” UNESCO trokiñ pinge. Tufachi pu rupan antü inchiñ pu mapuche mogen inkanyaiñ ka demangeayiñ taiñ kishu mapunchedungun falileywün fillke mapu inarumegepeyem mapuzungun wallmapu mew…
MOGELEY TAIÑ MAPUDUNGUN!
Watroy metawe
Fillke gempin pigekefui
inchiñ geyiñ kiñe watroy metawe reke
ka fantepu duamgeyiñ wiñoy,
tiechi metawe wilantükun.
Ülkantunge pu peñi, pu lamgen
Watroy metawe reke
iñchin pepi
wilantükun taiñ rangko.
Chachay, Papay
Az mapu dewma
ka inkange
inchiñ pu kona purrutunge
newentunge
rewe – foye.
Rag rupan ragin tayiñ chull
entungelu fillke kamarrikun mew
genlelfun ngijatu ka purutuengun
fillkeche apon küyen engun.
Ülkantunge pu peñi, pu lamgen
watroy metawe reke
iñchin pepi
wilantükun taiñ rangko.
Chachay, Papay
Ülcha, Weche
purrutuge
newentunge
rewe – foye.
Eymi
Eymi, eymi
eymi gey mapunche gen
antü reke eymi
dungual tami geyiñ.
Allkatunge fey raginelwe nga
fey akunge mawizantu mew
kiñe Gen Nawel engun
eluengey fey kimal
kintugepe.
Inchiñ, inchiñ
geyiñ mapunche gen,
antü reke inchiñ
kudawal tayiñ chegen.
Ngejipun fillke wiñoy pule
antü reke eimy, ülkantuen,
chegen, kümpen, antü reke
eluenge muday ni rewe,
foye, trawa ka piwke mew.
Eymi eymi gey, kümpeñ.
Llaitul
Willa peewün kiñe che
tañi pewma muley, ka
ñi ñuke engun,
kudaw chillwe wapi mew.
Rupan fillke aliwen,
fillke trawün pule, ka
feyengün püllü
lifke kom, wallpule.
Ka tañi pewma mew
peen tufey azche,
kiñe alwe reke
eluen newen kom mapu.
Che üi pigey ta che.
Fewla tati malalwe mew
kaiñge niemy eymi
welu tami azche, alwe reke,
akunge tañi pewma.
Llaitul pigey ta che.
Antü
Wenulof mew pu ünen wanglen
tañi ange nagtui akunuel
fey kalfu mapun ka fey tripawe
pewman wiñoentu mogen, müpünge.
Wenu aliwentu pu tapul,
rumedungu ka llanka, luan,
pu mawida ngomaigelay wingkul,
neuken mawün ti pelon engun.
Peen inche pu ale wanglen
futa filü kuñül kishu am tati,
ka ñimin mew metawe ñi kura
chew che dewmangefui, rupan.
Chew alun antü, küyen kay.
Dewman
Anünge, inhaltu kütral
alkuntunge tami papay
elueneymi nor nutram,
kuyfikecheyem eluenew.
Tami kuify chachay kudaw mew
trawulei pu nagkei tapul,
feychi duam gey lifkelen
taiñ piwke dewman.
Pichi kempu ngomagelay
tami chachay tripay ka mapu
pewma mew wiñoy
elueneymi ñi ngulam:
chillkage ka kintuge tami nor duam.
Dewman ka nor duam,
dewman pichi kempu,
nor duam – kudaw amuley ta tufey,
dewman, tripange tami weñang,
konuntunge kalfuwenu tayiñ piwkekütral.
